Паэт, які пры жыцці выдаў адзіны зборнік вершаў – “Матчын дар”. Тут, трэба думаць, мелася на ўвазе беларуская мова. Тэма для Гаруна асабліва значная: амаль дзесяць гадоў ён правёў у высылцы ў Сібіры, патрапіўшы туды праз рэвалюцыйныя прыгоды маладосці. “Матчын дар” ствараўся яшчэ ў часы высылкі. Кніга мусіла выйсці ў 1914 годзе, але тут зноў не пашанцавала: пачалася Першая сусветная, і выданне адклалі ажно на чатыры гады. Затое пасля Гарун паспеў выдаць кнігу з дзіцячымі […]

Князь Вітаўт – ці не самы знакаміты князь Вялікага Княтсва Літоўскага. Сёння ягонае аблічча можна пабачыць на модных цішотках і ў патрытычных мемах. Вітаўт для беларусаў – сімвал нацыі, супергерой. Найперш ён знакаміты як палкаводзец, які ўзяў перамогу ў Грунвальдскай бітве. Пры Вітаўце Княства пашырыла сваю тэрыторыю “ад мора да мора”, што ў сучаснасці таксама стала нацыянальным мемам. Словам, Вітаўт – той самы гістарычны персанаж, які жывейшы за ўсіх жывых, а гісторыі пра ягоныя цёркі […]

Калі вы аматар падарожжаў, то, верагодна, былі ў Смальянах, што пад Оршай. Найперш яны славяцца руінамі замка Белы Ковель. Але нас гэтая вёска найперш цікавіць праз тое, што тут знайшоў вечны спачын паэт, завадатар філаматаў Тамаш Зан. Родам з Маладзечаншчыны, ён вучыўся ў Вільні, дзе пасябраваў з Адамам Міцкевічам і Янам Чачотам. Разам яны стварылі тое самае таварыства прамяністых, якія сталі пасля філаматамі. Тамаш Зан фактычна быў першым кіраўніком рэвалюцыйных арганізацый на Беларусі і Літве. […]

Кажам “Іван Мележ” – думаем “Людзі на балоце”. Гэта самы знакаміты твор празаіка. Магчыма, таму, што на яго звярнула ўвагу школьная праграма па літаратуры. Дзеля справядлівасці трэба сказаць, што Мележ напісаў і іншыя празаічныя творы: гэта аповесці і апавяданні, якія склалі зборнікі “Гарачы жнівень”, “Блізкае і далёкае”, “У гарах дажджы”, “Што ён за чалавек”. З вялікіх тоўстых кніжак згадаем “Мінскі напрамак” – такі сабе гераічны эпас пра Вялікую Айчынную, які сёння ацэньваюць неадназнача. Што да […]

Таемныя студэнцкія арганізацыі, якія існавалі ў Вільні ў перыяд з 1817 па 1823 год. Пачалося з таго, што Адам Міцкевіч і Тамаш Зан вырашылі стварыць суполку, мэта якой – узаемадапамога ў навучанні і творчасці, годнае служэнне Айчыне. Напісалі статут. На першым сходзе сабралася 6 чалавек. Здавалася б, нічога крымінальнага… Але праз шэсць гадоў многія сябры таварыстваў апынуцца ў турмах, а пасля – у пажыццёвых высылках. Тэкст чытае Андрусь Такінданг.

Заснавальнік Дзяржаўнай акадэмічнай харавой капэлы. Стварыўшы хор у 1939 годзе, Шырма заставаўся галоўным дырыжорам і кіраўніком яшчэ 30 гадоў. Апрача таго выступаў як фалькларыст – сабраў больш як 2000 беларускіх народных песен. А таксама паказаў сябе выдатным настаўнікам. Як доказ – словы Гаўрыіла Траяпольскага, аўтара аповесці “Белы Бім Чорнае вуха”, які быў вучнем Шырмы: “Я не стаў бы пісьменнікам, калі б не сустрэў Рыгора Раманавіча. Ён навучыў нас думаць над прачытаным”. Тэкст чытае Ігар Палынскі.

Паэтка, якую Ніл Гілевіч называў “палеская ластаўка”. Таленавітая прыгажуня скарыла чытачоў і крытыкаў ці не адразу ж пасля першай кнігі “Снежныя грамніцы”. Яўгеніі было на той час 22 гады. Яна мела непараўнальны, незабыўны паэтычны голас. Яна зрабіла кар’еру ў Саюзе пісьменнікаў. І ў той жа час асабістае жыццё паэткі складвалася не вельмі ўдала… Тэкст чытае Ганна Лутава.

Царкоўны дзеяч, аскет, прапаведнік. Меў літаратурны талент, пісаў асветніцкія творы, і сучаснікі называлі яго Златавустам – за выбітныя аратарскія здольнасці. Доўгі час ён быў епіскапам тураўскім, і тым не менш, звестак пра жыццё Кірылы засталося няшмат… Тэкст чытае Андрусь Такінданг.

Апальная паэтка. Як жонка польскага палоннага афіцэра Наталля Арсеннева была высланая разам з дзецьмі ў Казахстан у 1940 годзе. Па вяртанні на радзіму, у Мінск, трапіла пад нямецкую акупацыю. Так што ў 1944 годзе вымушаная была эміграваць у Германію, каб пазбегнуць абвінавачванняў у супрацоўніцтве з акупантамі. Доўгі час не толькі вершы, але й імя паэткі было пад забаронай у краіне саветаў… Тэкст чытае Ганна Лутава.

Стваральнік беларускага тэатра. Упершыню вывеў народныя танцы на прафесійную сцэну, дый увогуле – захапляўся харэаграфіяй. Як акцёр найчасцей выступаў у ролях характарных, гумарыстычных. Пачынаў з самадзейнага тэатра ў 1907 годзе, а ўжо праз тры гады заснаваў прафесійную акцёрскую трупу, якая насіла імя Буйніцкага. Пасля Першай сусветнай сабраў новы тэатр, які паклаў пачатак сучаснаму драмтэатру Якуба Коласа. Тэкст чытае Юры Усціновіч.